Bankiha.ir  مجله بانکی ها

آرمان- سپیده اشرفی: هرچقدر که بانک‌مرکزی در طول سالیان قبل تلاش کرده است، باز هم مردم در مناسبات روزمره خود از "تومان" به عنوان واحد پول ملی استفاده کرده و آن را واحد رسمی کشور می‌شناسند. البته با کاهش ارزش پولی ملی یعنی ریال، دولت در دهه 70 و برای اولین بار به فکر افتاد تا راه چاره‌ای برای برون رفت از وضع فعلی به منظور بازیابی ارزش پول ملی پیدا کند. شاید به همین دلیل بود که حذف سه صفر از پول ملی را در دستور کار خود قرار داد. این اتفاق پیش از این و در بالا رفتن حجم نقدینگی در بسیاری از کشورها روی داده است؛ به عنوان مثال در سال‌های جنگ جهانی اول آلمان به دلیل رویارو شدن با کاهش ارزش پول خود با مشکلات بسیاری روبه‌رو شد که در نهایت ناچار به حذف سه صفر از پول خود شد. در همین میان با جدی شدن بحث اجرای طرح تحول اقتصادی و در دستور کار قرار دادن طرح اصلاح نظام بانکی، بانک‌مرکزی اصلاح نظام پولی کشور را نیز بیشتر از گذشته در فعالیت‌های خود گنجاند تا با اجرای برنامه‌هایی که برای این کار در نظر داشت، سه صفر را از پول ملی حذف و نام واحد پولی را نیز با تغییراتی همراه کند. هرچند به نظر می‌رسد اصلاح این واحد پولی بعد از اینکه مدتی به دست فراموشی سپرده شده بود، دوباره در دستور کار بانک‌مرکزی قرار گرفته است، چرا که اخیرا رئیس کل بانک‌مرکزی اعلام کرده است: با تمهیداتی که اندیشیده خواهد شد چک‌های قبل از انجام رفرم پولی در کشور در نظام بانکی کشور قابل تمیز و تشخیص خواهند بود. این صحبت‌ها که به وضوح بوی تجدید فعالیت‌های اصلاح نظام پولی را می‌دهد، در حالی مطرح می‌شود که پیش از این رئیس کل بانک‌مرکزی درباره حذف صفر‌ گفته بود: در صورتی که مجلس در نیمه اول سال ۹۱ به تایید برساند، از تاریخ یکم فروردین ماه سال ۹۳صفرها حذف خواهد شد. محمود بهمنی با بیان این‌که در حال حاضر بانک‌مرکزی حذف صفرها را به دولت داده و در آنجا در حال بررسی است، گفته بود: دولت پس از تصمیم‌گیری نهایی آن را به مجلس خواهد داد و انشاء‌الله روی آن کار خواهیم کرد. البته باید به این نکته اشاره کرد که مجلس تاکنون این طرح را به تصویب نرسانده و عملا بانک‌مرکزی را با تاخیر در اجرای این طرح روبه‌رو کرده است.

مجلس تصویب نکرد، بانک‌مرکزی ادامه داد

صحبت‌های رئیس کل بانک‌مرکزی که به منظور ایجاد زمینه‌های لازم برای اصلاح نظام پولی است به خوبی نشان می‌دهد که این نهاد هرچند هنوز نتوانسته مجوز مجلس را اخذ کند اما اصلاح نظام پولی را همچنان مدنظر دارد. در این مورد رئیس کل بانک‌مرکزی تاکید کرده است: اجرای حذف صفرها در صورتی در اول سال ۹۳ اجرایی خواهد شد که مجلس آن را تا نیمه اول سال ۹۱ به تصویب برساند، علت این امر تمهیداتی است که باید برای پول کشور انجام شود و یک پروسه‌ طولانی لازم است. وی همچنین عنوان کرده بود: نام واحد پولی تغییر خواهد کرد و براساس نظر‌خواهی که انجام شده و همچنین نظر مجلس تصمیم‌گیری نهایی گرفته می‌شود. حال در این شرایط که هنوز مجلس مصوبه‌ای نداشته رئیس کل بانک‌مرکزی آخرین اقدامات انجام شده در این مورد را تشریح کرده است. به گزارش ایسنا، رئیس کل بانک‌مرکزی گفت: بعد از اصلاح پول ملی هیچ سردرگمی در معاملات و نظام تسویه چک بروز نخواهد کرد. وی در واکنش به این که یکی از نگرانی‌های مردم در زمان مطرح‌شدن بحث حذف صفر به چک‌های صادر شده مربوط است چون برخی چک‌ها به صورت مدت‌دار صادر می‌شود، گفت: کارگروه ویژه‌ای کار رفرم پولی را انجام می‌دهد و یکی از مواردی که این کارگروه بررسی می‌کند موضوع ارائه دستورالعمل جامع و شفاف در زمینه تسویه چک‌های صادر شده در زمان قبل از اصلاح پول ملی است. وی با بیان این مطلب گفت: چک یکی از ابزارهای مهم پرداخت در ایران است و برخی معاملات درشت هم‌چنان با چک انجام می‌شود و طبیعتا بانک‌مرکزی متوجه این مسئله است. وی اظهار کرد: در زمان اصلاح پول ملی طبیعی است که چک‌های قدیم هم همان اعتبار را دارند و تعهداتی که افراد به هم داشته‌اند سرانجام سرجای خود باقی مانده و معتبر است؛ البته تمهیدات لازم در این زمینه اندیشیده می‌شود بنابراین نگرانی در این مورد وجود ندارد. او با بیان اینکه براساس دستورالعمل جدیدی که در آن موقع اعلام و ابلاغ می‌شود ایفای تعهدات افراد بدون هیچ کم و کاستی انجام خواهد شد، اظهار کرد: این مسائل در کشورهایی که رفرم پولی انجام داده‌اند وجود داشته و راهکار آن نیز اندیشیده شده و بانک‌مرکزی نیز در این زمینه به تمام جوانب موضوع اشراف داشته و مطابق زمان‌بندی، اجرای طرح دستورالعمل‌های لازم را ابلاغ خواهد کرد. رئیس کل بانک‌مرکزی همچنین با اشاره به نقش بانک‌ها در تحقق اهداف کلان اقتصادی و با بیان اینکه بانک‌ها نقش واسطه‌گری وجوه را بر عهده دارند، گفت: بانک‌ها پس اندازهای مردم را گردآوری و جذب می‌کنند و آنها را به طرح‌های تولیدی و کسب و کارها تخصیص می‌دهند، بدین ترتیب بانک‌ها در افزایش تولید، ایجاد اشتغال و توسعه کسب و کارها و در نهایت در رشد اقتصادی کشور نقش مهم و اساسی دارند. البته پیش از این بانک‌مرکزی در بیان اهداف اجرای این طرح و در سامانه خود اعلام کرده که تورم انباشته چهار دهه اخیر اقتصاد کشور موجب کاهش قدرت خرید واحد پول کشور شده است. این واقعیت در کنار محدودیت‌هایی که جهت چاپ اسکناس درشت وجود داشت منجر به گسترش قابل توجه حجم اسکناس در جریان شده که خود از دلایل برنامه‌ریزی این نهاد برای حذف سه صفر از پول ملی عنوان شده است. البته بانک‌مرکزی زمانی که برای اولین بار از تغییر نام پول ملی صحبت کرده بود از مردم خواسته بود تا در یک نظرسنجی شرکت کنند و نظرات خود را در زمینه نام جدید پول ملی عنوان کنند.

اصلاح نام یا حذف سه صفر؟

طبق اعلام بانک‌مرکزی، پایگاهReform.cbi.ir که به عنوان پایگاه اطلاع‌رسانی و نظرسنجی درخصوص پولی ملی معرفی شده بود، تا دو سال بعد از اجرای طرح اصلاح واحد پول و رواج سکه و اسکناس جدید با مردم همراه خواهد بود و اطلاعات لازم را در اختیار قرار خواهد داد. فعالیت «فرم» نظرسنجی فعلی نیز تا زمانی که میزان مشارکت به سطح مطلوبی برسد، ادامه خواهد یافت. از ابتدای طرح بانک‌مرکزی در بالای فرم نظرسنجی اعلام کرد: «نتایج این نظرسنجی از نظر مبانی آماری قابل تعمیم به کل جامعه نیست‌.» دلیل این امر آن است که نظرسنجی اینترنتی از پراکندگی نمونه آماری علمی برخوردار نیست و تاکید شده است که نتایج حاصله قابل تعمیم به کل جامعه نیست. البته جمع‌بندی نظرسنجی‌ها به خوبی حاکی از آن است که ذکر نشدن واژه «پارسی»، با انتقاد بسیاری از سوی مردم مواجه شده بود، چرا که به‌رغم پیشنهادهای متعدد ارائه‌شده و انتظار منعکس‌شده در جامعه، از ذکر آن خودداری کرده است. هرچند که بر اساس برنامه‌ای که بانک‌مرکزی در این رابطه تدوین کرده، مهم‌ترین بخش آن حذف سه صفر از پول ملی است تا شاید قدری از تورم انباشته در سال‌های گذشته بکاهد. تورمی که به اعتقاد بسیاری، بخشی از آن به دلیل تزریق نقدینگی بسیار در اقتصاد و البته در نتیجه اجرای فاز اول قانون هدفمندی یارانه‌ها و عوامل دیگر است.