Bankiha.ir  مجله بانکی ها

یكی از رذایل اخلاقی كه به گناه كبیره بودنش تصریح شده دروغ گفتن است. دروغگویی و كذب باعث ار بین رفتن آرامش و صلح بین مسلمانان شده و وحدت و همبستگی آنان را از بین می‌برد. دروغ ایمان و اعتقاد واقعی انسان را از بین می‌برد. از حضرت علی(ع) است كه فرمود: نمی‌چشد بنده‌ای طعم ایمان را مگر اینكه انواع دروغ را ترك نماید. علاوه بر آن دروغ منشأ همه بدی‌ها و زشتی‌هاست و از بزرگ‌ترین رذایل اخلاقی محسوب می‌شود. چنان‌كه از حضرت امام حسن عسكری(ع) مروی است كه تمام بدی‌ها در حجره‌ای است مقفل و كلید گشودن آن دروغ است. در كبیره بودن گناه ناشی از دروغ، شیخ انصاری می‌فرماید: دروغ گفتن حرام است به حكم قطعی بشری و جمیع ادیان آسمانی و در شرع مقدس اسلام حرمت آن به ادله اربعه (كتاب، اجماع، سنت و عقل) ثابت است و كبیره بودنش از قرآن و احادیث استفاده می‌گردد. خداوند در سوره زمر آیه 5 فرموده است: «انّ الله لایهدی من هو كاذبٌ كفّارٌ‌.» دروغ سبب خذلان الهی است و خداوند دروغگو را هدایت نمی‌فرماید. مردی از رسول خدا (ص) پرسید چه عملی سبب دخول در آتش است؟ حضرت فرمود: دروغ، زیرا دروغ سبب فجور و فجور سبب كفر و كفر سبب دخول در آتش است. دروغ كلید خانه‌ای است كه همه خباثت در آن است. در بعضی موارد توریه نیز دروغ و كذب به حساب می‌آید. توریه، گفتن سخنی است كه دارای دو معنی است. یكی معنی راست و مطابق با واقع و معنی دیگری دروغ است و گوینده معنی درست آن را قصد می‌كند و مخاطب معنی دروغ آن می‌فهمد، اگر مصلحتی باشد یا دفع مفسده‌ای كند، توریه جایز است والا درست نیست و گاه كذب است و حرام. در بعضی موارد خاص دروغ جایز است، در جایی كه ضرر مالی یا جانی یا آبرویی متوجه خودش یا افراد دیگری از مسلمین بشود و به سبب دروغ گفتن دفع آن ضرر بشود جایز است و اگر لازم شود قسم خوردن هم مانعی ندارد، بلكه در بعضی از موارد ضرر فاحش مانند ضرر جانی یك نفر مومن در كار باشد واجب است. مثل اینكه اگر ظالمی بخواهد مسلمانی را بگیرد و بكشد و آبروی او را بریزد و از شما محلش را می‌پرسد اگر شما بروز دهید مرتكب حرام شده‌اید و واجب است انكار نمایید و اگر لازم باشد قسم یاد كنید كه محلش را نمی‌دانید. حضرت صادق(ع) فرمود: قسم دروغی كه كفاره ندارد، بلكه برای صاحبش اجر و ثواب ثبت می‌شود، قسمی است كه برای خلاصی جان یا مال مسلمانی از شر ظالمی مانند دزد و غیره یاد شود. دوم از مواردی كه دروغ گفتن جایز است در مورد اصلاح است، یعنی هر گاه بین دو نفر مسلمان مخاصمه و نزاع و جدال باشد و راه اصلاح بین ایشان منحصر به دروغ گفتن باشد جایز می‌شود، یا اینكه سبب دروغ از پیدا شدن كینه و دشمنی بین دو نفر مسلمان جلوگیری می‌شود مانند اینكه بین زن و شوهری بی‌مهری پیدا شده و ممكن است كار به جدایی بكشد لازم است با گفتن كلماتی بین آن دو صفا و محبت ایجاد شود و محبت آنها را نسبت به هم زیاد كنی. در وصیت حضرت رسول اكرم (ص) به حضرت علی (ع) آمده است به درستی كه خداوند دوست می‌دارد دروغی را كه برای اصلاح و صلاح گفته شود و دشمن می‌دارد سخن راستی كه موجب فساد شود. و البته در غیر این موارد به هیچ وجه و درهیچ مورد نباید دروغ گفت كه مسلماً مورد غضب و خشم الهی است و جای دروغگو در آتش جهنم است.